โลกของแมลงสาบ

** วงจรชีวิตของแมลงสาบ, แมลงสาบเป็นสัตว์สังคมชั้นสูง, แมลงสาบฉลาดไหม?, กลิ่นแมลงสาบมาจากไหน?, ทำไมแมลงสาบไม่ตายเมื่อหัวขาด

แมลงสาบเป็นสัตว์ที่สืบเชื้อสายมาไม่ต่ำกว่า 320 ล้านปี ในโลกนี้มีแมลงสาบไม่ต่ำกว่า 4,600 สายพันธุ์ มีเพียงราวๆ 30 สายพันธุ์ ที่มาป้วนเปี้ยนอยู่เกี่ยวข้องกับที่อยู่อาศัยของมนุษย์ แต่มีเพียงแค่ไม่กี่สายพันธุ์เท่านั้นที่เป็นศัครูคู่โลกมนุษย์ให้เราได้เห็นกันบ่อยๆ แมลงสาบในภาษาอังกฤษ เรียกว่า “cockroach” เป็นคำที่เปลี่ยนมาจากภาษา Spanish “cucaracha”

วงจรชีวิตของแมลงสาบ

แมงสาบตัวเมียโตเต็มวัยสามารถออกไข่ได้ราวๆ 6-14 ฟองในช่วงชีวิตของมัน ในไข่ 1 ฟอง ประกอบไปด้วยตัวอ่อนราวๆ 10-40 ตัว ตัวอ่อนจะออกจากไข่หลังจากราวๆ 20-60 วัน ตัวอ่อนจะค่อยๆเปลี่ยนแปลงรูปร่างและขยายใหญ่ขึ้นด้วยการลอกคราบราวๆ 10-13 ครั้ง ในระยะเวลาหลายเดือนจนถึงปี จนกระทั้งเป็นแมลงสาบโตเต็มวัย แมลงสาบโตเต็มวัยมีอายุอยู่ได้ราวๆ 6 เดือน – 4 ปี (ทั้งหมดนี้ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ของแมลงสาบ)

แมลงสาบตัวเมียสามารถให้กำเนิดโดยไม่มีตัวผู้ได้ไหม??

เมื่อแมลงสาบตัวผู้และแมลงสาบตัวเมียผสมพันธุ์กัน แมลงสาบตัวเมียสามารถเก็บน้ำอสุจิของตัวผู้ไว้ในอวัยวะเก็บน้ำเชื้อเรียกว่า “Spermatheca” ซึ่งน้ำเชื้อนี้สามาถมีอายุอยู่ได้เป็นเดือนก่อนที่จะค่อยๆใช้หมดไป หลังจากนั้นแมลงสาบต้องผสมพันธ์กับตัวผู้ใหม่เพื่อเก็บน้ำอสุจิ
อ่านต่อเรื่อง Spermatheca ได้ที่นี่ คลิก!

แมลงสาบสามารถออกลูกได้ แม้ยังไม่ได้ผสมพันธุ์จากตัวผู้ อ้างอิงจากข่าว นักกีฏวิทยา จากมหาลัยฮอกไกโด ประเทศญี่ปุ่น ได้ทำการทดลองโดยนำแมลงสาบตัวเมียที่ยังไม่เคยผสมพันธุ์ทั้งหมด 15 ตัว และทั้ง 15 ตัวนี้ ออกลูกออกหลานโดยไม่มีตัวผู้มาผสมพันธุ์มากกว่า 3 ปี โดยลูกทุกตัวที่ออกมาจากแมลงสาบตัวเมียที่ไม่ได้ผสมพันธุ์นั้นเป็นตัวเมียทั้งหมด และลูกของมันยังสามารถออกลูกต่อได้อีก

** นักวิจัยบอกว่า “แมลงสาบเป็นสัตว์สังคมชั้นสูง!” แมลงสาบไม่ชอบอยู่ตัวคนเดียว มันชอบอยู่กันเป็นครอบครัวใหญ่ๆ และมันสามารถจดจำสมาชิกในครอบครัวของมันได้

น่าสนใจมากๆว่าแมลงสาบที่เติบโตมาด้วยตัวมันตัวเดียว ไม่มีสังคมนั้นใช้ชีวิตได้ยากลำบากมากกว่าแมลงสาบที่เติบโตล้อมรอบไปด้วยเพื่อนๆ ตัวอย่างเช่น แมลงสาบเยอรมัน และ แมลงสาบอเมริกา ที่ไม่มีเพื่อนฝูงจะใช้ระยะเวลาเติบโตในระยะลอกคราบนานกว่าปกติ (ระยะเวลาระหว่างลอกคราบเพื่อจะตัวใหญ่ขึ้นเรื่อยๆจนเป็นแมลงสาบโตเต็มไว) หลังจากนั้นเมื่อมันโตเต็มที่เป็นแมลงสาบผู้ใหญ่ มันจะประสบปัญหาการเข้าฝูงกับเพื่อนแมลงสาบตัวอื่นๆเพราะมันไม่รู้ว่าจะสื่อสารกับเพื่อนๆอย่างไร รวมถึงการใช้ชีวิตประจำวัน แมลงสาบที่โตมาอย่างโดดเดียวจะไม่ค่อยออกจากที่ซ่อนซักเท่าไหร่ ถึงแม้ออกมาก็จะรีบๆกินแล้วรีบๆกลับบ้าน และประสบปัญหาการหาคู่ผสมพันธุ์ด้วย เพราะฉะนั้น แมลงสาบเด็กๆควรจะอยู่รวมกับฝูงเพื่อเรียนรู้ปฎิสัมพันธ์กับแมลงสาบตัวอื่นๆ และเติบโตขึ้นอย่างเหมาะสม ** เหมือนมนุษย์ที่เติบโตมาโดยไม่มีเพื่อนแล้วเข้าสังคมลำบากตอนโตเลยแหะ

นักวิจัยยังบอกอีกว่า แมลงสาบสามารถพูดคุยกันได้!! เกี่ยวกับอาหารและที่อยู่อาศัย แมลงสาบสามารถปล่อยสารเคมีเพื่อส่งต่อข้อมูลเกี่ยวกับสถานที่และชนิดของอาหารไปสู่แมลงสาบตัวอื่นๆได้ รวมถึงสามารถบอกเพื่อนๆได้อีกว่า รูไหนรอยแตกไหนของบ้านเหมาะสำหรับเป็นที่อยู่อาศัยปราศจากการรบกวน

แมลงสาบสามารถ “Identify each other” แยกแยะว่าแมลงสาบตัวไหนเป็นใคร และมันมีความสัมพันธ์ หรือ สนิทด้วยรึปล่าว ซึ่งการแยกแยะนี้ ทำให้มันรู้ว่า แมลงสาบตัวไหนเป็นพี่น้องมัน และป้องกันการผสมพันธุ์กับพี่น้องตัวเอง

ด้วยความที่มันเป็นสัตว์สังคมมันสามารถพูดคุยกันได้ผ่านทางสารเคมีรูปแบบต่างๆที่มันปล่อยออกมา ทำให้มันเลือกที่จะอาศัยอยู่ด้วยกัน ออกหากินด้วยกัน จึงไม่แปลกเลย ที่เมื่อเราเจอรังแมลงสาบเราจะเจอแมลงสาบตัวเล็กตัวใหญ่อยู่รวมกันเต็มไปหมด รวมถึงเวลามันออกมากินอาหารตอนกลางคืนด้วย

แล้วแมลงสาบฉลาดไหมอะ? 

มนุษย์มีเซลสมองมากสุดในสิ่งมีชีวิตในโลกนี้ประมาณ 1 แสนล้านเซล ส่วนแมลงสาบมีเซลสมองแค่เพียง 1 ล้านเซลเท่านั้น (แมลงหวี่,มด 2.5 แสน, ผึ้ง 9.6 แสน) แต่เพียงแค่ 1 ล้าน เซลในสมองของแมลงสาบก็มากพอที่จะทำให้แมลงสาบจดจำเส้นทางต่างๆได้ เช่น เส้นทางจากสถานที่ต่างๆไปสู่รังของมัน จากการศึกษายังระบุอีกว่า แมลงสาบสามารถตระหนักรู้และนำประสบการณ์ต่างๆที่เกิดขึ้นกับมันในอดีตมาใช้ตัดสินใจกับสิ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบันได้อีกด้วย

กลิ่นแมลงสาบมาจากไหน?

แมลงสาบเพียง 1-2 ตัว ไม่สามารถทำให้มนุษย์ได้กลิ่นสาบของมันได้ กลิ่นสาบของแมลงสาบจะแรงมากๆถ้าเกิดมีแมลงสาบอยู่ร่วมกันหลายตัว ถ้าได้กลิ่นแมลงสาบเข้าจมูกอย่างชัดเจนให้สันนิฐานได้เลยว่าแถวๆนั้นต้องมีรังแมลงสาบอยู่แน่ๆ!!

แมลงสาบปล่อยกลิ่นออกมาด้วยเหตุผลหลักๆ 3 อย่างดังนี้

1. กลิ่นสารคัดหลั่งของแมลงสาบ แมลงสาบจะปล่อยสารฟิโรโมนออกมาเมื่อมันอยู่รวมด้วยกัน แมลงสาบปล่อยสารออกมาเพื่อบอกเพื่อนแมลงสาบตัวอื่นๆให้รู้ว่ามันได้เจอสถานที่ดีๆที่จะทำรังแล้ว ให้มารวมกันตรงนี้ เช่นพวกสถานที่มืดและแฉะทั้งหลาย ตามท่อน้ำ สถานที่เหล่านี้จึงเป็นแหล่งรวมแมลงสาบ และไม่ว่าแมลงสาบจะเดินไปที่ไหนมันจะทิ้งสารคัดหลั่งมีกลิ่นเหม็นนี้ไว้ตามทางด้วย เพราะฉะนั้นถ้ามันเดินขึ้นอาหารเมื่อไหร่ อวสารอาหารหมาเลยครับ ทิ้งได้เลย

2. กลิ่นเมื่อแมลงสาบตาย เมื่อแมลงสาบตายมันจะปล่อยกลิ่นออกมา เป็นกลิ่นสาบสัตว์ตาย มันคือกลิ่นจาก “กรดโอเลอิก” ถ้าแถวๆนั้นมีซากแมลงสาบตายเยอะ กลิ่นสาบนี้ก็จะแรงเป็นพิเศษ

(อะไรคือกรดโอเลอิก? ในแมลงกรดโอเลอิกทำหน้าที่เป็นฟีโรโมนที่ปล่อยออกมาจากซากของแมลง เพื่อกระตุ้นให้แมลงตัวอื่นขนซากไปทิ้ง หากแมลงที่ยังมีชีวิตอยู่มีกลิ่นนี้ก็จะถูกขนออกจากรังเช่นกัน นอกจากนี้กรดโอเลอิกยังใช้เตือนแมลงตัวอื่นให้หลีกเลี่ยงแมลงที่ป่วยตายและเตือนภัยนักล่า)

3. กลิ่นที่ปล่อยออกมาเพื่อดึงดูดเพศตรงข้าม แมลงสาบเป็นแมลงที่ปล่อยกลิ่นเพื่อดึงดูดเพศตรงข้ามเช่นกันเหมือน แมลง และ สัตว์ชนิดอื่นๆ แมลงสาบตัวเมียเพียง 1 ตัว สามารถปล่อยกลิ่นเพื่อดึงดูดแมลงสาบตัวผู้จำนวนมหาศาลมาหามันได้ และมันชั่งแย่เหลือเกิน นอกจากแมลงสาบตัวผู้จะได้กลิ่นแล้ว มนุษย์อย่างเราก็ได้กลิ่นเช่นกัน

ทำไมแมลงสาบถึงไม่ตายเมื่อมันหัวขาด?

ก่อนอื่นเลยเทียบกับมนุษย์ ถ้ามนุษย์ถูกตัดหัวออก มนุษย์จะสูญเสียเลือดและความดันโลหิตจะต่ำลง ทำให้การส่งออกซิเจนและสารอาหารต่างๆไปสู่เซลในร่างกายเกิดการชะงัก(ระบบวงจรเลือด ทำหน้าที่ลำเลียงแก๊สออกซิเจนและสารอาหารต่างๆ ไปเลี้ยงส่วนต่างๆของร่างกาย) ถ้ามนุษย์หัวขาด เราจะเลือดไหลจนตาย มนุษย์หายใจผ่านทางปากและจมูกเข้าสู่ปอด สมองของเรามีหน้าที่ควบคุมสั่งการแทบจะทุกสิ่งทุกอย่างในร่างกายของเรา

ส่วนแมลงสาบนั้นไม่มีความดันเลือดเหมือนที่มนุษย์มี แมลงสาบไม่มีระบบเส้นเลือดเหมือนมนุษย์ แมลงสาบจึงไม่สามารถเลือดไหลจนตายได้เหมือนมนุษย์ แน่นอนว่าแมลงสาบนั้นมีสมองอยู่ในหัว สมองของแมลงสาบมีหน้าที่ประสานระบบต่างๆในร่างกายของแมลงสาบ เช่น การเคลื่อนไหว การมองเห็น การรับกลิ่นผ่านทางหนวด แมลงสาบใช้สมองในการประมวลข้อมูลที่ถูกป้อนมาจากส่วนสำคัญต่างๆบนหัว(การมอง, การรับกลิ่น) ก่อนจะถูกส่งผ่านระบบประสาทไปสู่ร่างกาย แมลงสาบก็เหมือนแมลงชนิดอื่นๆ มันไม่ได้หายใจทางปากหรือจมูกเพราะมันไม่มีปอด แต่มันหายใจผ่านทางรู Spiracles รอบๆตัวของมัน

มดและแมลงชนิดต่างๆหายใจอย่างไร? คลิกอ่านเพิ่มเติม!

สมองของแมลงสาบไม่ได้ควบคุมระบบการหายใจ และเลือดไม่ได้เป็นตัวนำพาออกซิเจนเข้าสู่เซลต่างๆในร่างกายของแมลงสาบ แมลงสาบนำออกซิเจนเข้าสู่เซลต่างๆของร่างกายผ่านรู Spiracles และร่างกายของมันมีกลุ่มปมประสาทที่กระจายไปตามส่วนต่างๆของร่างกาย ซึ่งกลุ่มประสาทแต่ละส่วนของร่างกายมีความสามารถในการตอบสนองต่อสิ่งต่างๆได้ ดังนั้นถึงแม้จะไม่มีสมอง ร่างกายก็ยังคงสามารถตอบสนองต่อสิ่งต่างๆได้อยู่ แต่เมื่อร่างกายไม่ได้รับการประสานงานและรับรู้สิ่งต่างๆจากสมอง ในท้ายที่สุดแล้วตัวของมันก็จะตายลงไป มันเป็นเหมือนกับมนุษย์ผัก ที่ไม่สามารถรับรู้หรือตอบสนองอะไรได้อีกแล้ว แต่ร่างกายยังคงทำงานอยู่

ไม่ใช่แค่ร่างกายของแมลงสาบที่ยังสามารถขยับได้อยู่ แม้แต่หัวที่ขาดแล้วของแมลงสาบ ก็ยังสามารถขยับหนวดไปมาได้หลายชั่วโมงจนกระทั่งมันใช้พลังงานที่เหลืออยู่หมด แมลงสาบนั้นเป็นสัตว์เลือดเย็น ซึ่งหมายความว่ามันต้องการอาหารน้อยกว่ามนุษย์มาก อาหารที่มันกินในหนึ่งวันสามารถทำให้มันอยู่ได้เป็นอาทิตย์หรือเป็นเดือนโดยไม่ต้องกินอะไรเลยนอกจากน้ำ ดังนั้นแมลงสาบที่ไม่มีหัวจึงสามารถอยู่ได้เป็นอาทิตย์เช่นกัน

อาหารของแมลงสาบนั้นก็คืออาหารทั่วๆไปที่มนุษย์กิน ถ้าเกิดมันหาอาหารทั่วไปในบ้านเรากินไม่ได้ เศษผม เศษหนัง เศษเล็บ ของมนุษย์ มันก็กินประทังชีวิตได้ หนักเข้าจริงๆ สบู่ กาว กระดาษ กล่องกระดาษ มันก็กิน!!

** เขียน แปล และเรียบเรียงโดย Admin เพจ คนเลี้ยงมด

** ปล. ผมเกลียดแมลงสาบที่สุดในชีวิตละ เพราะตอนเด็กๆเคยนั่งอยู่ข้างฟุตบาทแล้วมันไต่ตัวขึ้นมาเกือบเข้าปาก เลยเกลียดมาตลอด รู้สึกกลัวมากๆเวลาถูกแมลงไต่ขึ้นตามคอหรือจุดที่มองไม่เห็น

** วันนั้นนึกอยากรู้เรื่องราวเกี่ยวกับแมลงสาบ เลยอ่านจนเขียนมาได้เป็นบทความนี้

credit

https://en.wikipedia.org/wiki/Cockroach?fbclid=IwAR1boi882_43p9H32S7ZOUqlLklr5agPCnuJimXtad7dugZa2iWnbJKrzCs

https://www.pestwiki.com/cockroach-amazing-facts/?fbclid=IwAR1pYw87uPTOOEvDa6QpIqfVHNrYwtAlgC0MB4MnIXRTjug1HRLNGujNkCE

https://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-4352720/Female-cockroaches-reproduce-years-without-male.html?fbclid=IwAR0Q8f6dgcgQcyZX2h1FDr1UFRPUluxkpiKo-AEskvtHNcf7edEOWpfD5zc